Tilbake til søkeresultater


   
Holgeri Dani ad P. Burmannum epistola


no previous icon no next icon
Vis      Tekstkilder    Veiledning
Klikk på sidetall for å se faksimiler    
   
Holgeri Dani ad P. BurmannumP. Burmannum]P. Burmannum] A B, BURMANN. C, BVRMANN. D P. Burmannum] A B, BURMANN. C, BVRMANN. D Epistola.
ITaneITane]]ITane]] A B D, Hanc C ITane] A B D, Hanc C *in fatis est, ut quoties infestamur à *Burmannis, vindicesBurmannis, vindices]Burmannis, vindices] A B C D; Burmannis vindices, SS (revocat SS app. Burmannis, vindices commendans) Burmannis, vindices] A B C D; Burmannis vindices, SS (revocat SS app. Burmannis, vindices commendans) habituri simus Holgeros?Holgeros?]]Holgeros?]] A B, Holgeros. C D Holgeros?] A B, Holgeros. C D Seculo, ni fallor, Christiano nono, si fides vetustis habeatur carminibus, Gigantem horrendum, nomine Burmannum, prostravit *Holgerus Danus (*)(*)]]]] (*)Vid. Thomæ Bartholin. Th. Fil. Dissertat. de Holgero Dano, edit. Hafn. 1677. in 8. cap. XV. p. 148. seqq. A, om. B C D ] (*)Vid. Thomæ Bartholin. Th. Fil. Dissertat. de Holgero Dano, edit. Hafn. 1677. in 8. cap. XV. p. 148. seqq. A, om. B C D . Hodie verò, post tot seculorum intercapedinem, novo *hastam vibranti Burmanno, novus iterum clypeum objicit Holgerus. Diceres *annum hunc esse Platonicum, ac tempora ista, exacto jam cyclo, iterum renasci; si cum similitudine nominum juncta esset paritas causæ. At dispar est causa, disparia arma, dispar etiam erit pugnæ hujus extus. Ob injuriam virgini illatam, galeam induebat Holgerus antiquus: *ob notam verò popularibus præter meritum inustam, stylum acuit novus. Bipennibus tunc res agebatur, jam stylo; cruenta tunc fuit pugna, jam paucis atramenti guttulis tota res confi-
(*)Vid. Thomæ Bartholin. Th. Fil. Dissertat. de Holgero Dano, edit. Hafn. 1677. in 8. cap. XV. p. 148. seqq.
|167cietur; Burmannusque Belgicus leviter saltem vapulans, absque minima membrorum *mutilatione dimittendus est. Sed quorsum ænigmata ista? Exspecta paulisper, & explicatius hoc faciam.
Missa mihi nuper ab amico est Epistola tua ad *Capperonnerium: commendata verò inprimis est lectio paginæ 31. ubi mentio fit *Joannis Rhodii*Joannis Rhodii]]*Joannis Rhodii]] A B, Johannis Rhodiæ C, Johannis Rhodii D *Joannis Rhodii] A B, Johannis Rhodiæ C, Johannis Rhodii D . Nam, cum *arctâ necessitudine mihi juncti sint Rhodii, gratam mihi rem in eoeo]]eo]] A B, ea C D eo] A B, ea C D facere credidit, præsertim cùm in epistola adeò mordaci memoria *cognati mei tanta laude celebrata esset. At præconium est, ad quod frontem contraheret ipse JoannesJoannes]Joannes] A B, Johannes C D Joannes] A B, Johannes C D , si in vivis adhuc esset, quodque cum stomacho legit tota gens Rhodia, cui amor Patriæ antiquior est omni necessitudine. Quippe dum altera manu extollisextollis]]extollis]] A B, extollas C D extollis] A B, extollas C D Joannem, altera totam simul gentem Danicam graviter premis. Hinc cùm alii te sæpius hortati sint, *ut ex rugis nonnihil remitteres, ità ego, ut desinas etiam laudare, hortor & moneo. Nam videris ob id solum *laudes canere, ut mox eò liberius convicieris; vel utivel uti]vel uti] A B, veluti C, veluti, D vel uti] A B, veluti C, veluti, D *cùm aggere coërceatur torrens, quò *refractis mox claustris rapidius ac sonantiùs volvatur. Sed *ne prologus enor|168mior sit ipsa fabula, ad examen præcónii statim procedendum est.
Pag. 31. Celeberrimum Jo. Rhodium laudas his verbis: Joannes Rhodius, licet gente Danus, vir tamen verè doctus, & ab omni fastu pædagogico alienus. Heic quicquid adstruitur Rhodio, detrahitur Patriæ, in qua tamen qualis quantusque tibi videatur Rhodius, inter maximos tamen, eam qui ornaverunt, vix numeratur. Dices forsitan, aut sinistrè nos interpretari verba tua, aut, si aliter explicari nequeant, tamen indignationem adeò gravem non mereri. At, quæso, si quem forte ità loquentem audires: *Anacharsis, licet gente Scytha, attamen cum nonnullis Græciæ Philosophis pari passu ambulat; an ænigma tibi videretur, ad cujus solutionem quærendus aliquis esset Oedipus? Nonne laudatio ista Anacharsidis apertè satis indicare videretur barbariem gentis, ex qua oriundus est? SinSin]]Sin]] A B C, Si D Sin] A B C, Si D verò agnoscas verum & genuinumverum & genuinum]verum & genuinum] A B, genuinum & verum C D verum & genuinum] A B, genuinum & verum C D esse verborum sensum, sed nullam eo nomine reprehensionem mereri putes; quæro à te, si quis unum ex alumnis tuis tali ornaret elogioelogio]elogio] A B, eloquio D D elogio] A B, eloquio D D : Vir est placidus & modestus, licet formatore mo|169rum usus sit Petro Burmanno; doctus est absque fastu, licet in Gymnasio BurmannianoBurmanniano]Burmanniano] A B, Burmannico C D Burmanniano] A B, Burmannico C D *tyrocinii rudimenta deposuerit. Quo animo, qua fronte tale judicium exciperes, tu qui ob rem multo leviorem *tragico bacchari soles hiatu? Superest ultimum effugium, quod à nota calumniæ te vindicet; scilicet, cum ignorantiam ac fastum in Danis notes, veram te gentis imaginem putas exprimere. At, dum ob vitia hæc Danis dicam scribis, te ipsum miserè prodis; namque æquè difficile erit tibi unicum saltem adducere idoneumsaltem adducere idoneum]saltem adducere idoneum] A B, saltem idoneum adducere C D saltem adducere idoneum] A B, saltem idoneum adducere C D testem, qui de fastu Danorum queritur, ac mihi perfacile integras auctorum legiones afferre, qui ob vitium pædagogicum & mordacitatem Burmanno litem fecerunt. Sed forsitan immerenti tibi hæc vitia affinguntur, ideoque socia cum illis arma non jungam. Sub aliis judicibus agatur hæc lis, cùm à Danorum indole alienissimum sit rixari. Tantum, ne silentium desidiæ aut timiditatis nomen accipiat, rudem exhibeboexhibebo]exhibebo] A B D, exhibeo C exhibebo] A B D, exhibeo C ac generalem tabulam Daniæ, cujus *ne littora quidem tibi cognita video.
Sita est Dania in ea orbis parte, quæ vulgo dicitur Europa. (Ignosce,Europa. (Ignosce,]Europa. (Ignosce,] A B, Europa (ignosce C D Europa. (Ignosce,] A B, Europa (ignosce C D vir doc|170tissime, simplicitati hujus descriptionis; non tibi irascerer ità mecum agenti, si in delineanda gentis tuæ indoleindole]indole] A B D, indolæ C indole] A B D, indolæ C tali usus essem penicillopenicillo]penicillo] A B C, penicillio D penicillo] A B C, penicillio D : Burmannus, licet gente Batavus, gulæ tamen satis temperat; cùm notum pervulgatumque sit, Batavos *parcum esse genus patiensque laborum,
Quæsitique *tenax & quod quæsita reservat.)
A Septentrione & Occidente habet mare Germanicum, à Meridie Germaniam, & ab Oriente mare Balthicum & Sueciam. Dividitur hoc regnum in continentem & insulas. Continens, cum peninsula sit, vulgo dicitur Cimbrica Chersonesus. Insularum præcipua est Selandia, ubi sita est HauniaHaunia]Haunia] A B, Hafnia C D Haunia] A B, Hafnia C D , totius regni metropolis ac Regia sedes. Incolæ bipedes sunt, & oculos in sincipite habent positos, sicutisicuti]sicuti] A B, sicut C D sicuti] A B, sicut C D *Lugduni Batavorum. Quod indolem gentis attinet, cùm locus sit ubi tam graviter cespitas, necesse est ut hic paulò latior sit opera mea. Ante omnes, quas novi gentes, *qui tamen multas in peregrinatione mea haud unâ vidi, modestinovi gentes, *qui tamen multas in peregrinatione mea haud unâ vidi, modesti]]novi gentes, *qui tamen multas in peregrinatione mea haud unâ vidi, modesti]] A B, novi, gentes modesti C D novi gentes, *qui tamen multas in peregrinatione mea haud unâ vidi, modesti] A B, novi, gentes modesti C D & *pacifici sunt Dani. Apud literatos nullum vitium fœdiusfœdius]fœdius] A B C D; fædius SS fœdius] A B C D; fædius SS est eo, quod tu Grammaticorum primus, |171qui purèpurè]]purè]] A, durè B D, dure C purè] A, durè B D, dure C loqui amant, pædagogicum novè appellas. Nullæ inter eos sunt rixæ, nullæ de rebus nihili contentiones. Studia, quibus Dania maximè floruit, sunt Theologia, Mathesis, Medicina, Poësis, Orientales Linguæ, Philologia GræcaGræca]Græca] A B C D; Grœca SS Græca] A B C D; Grœca SS & Latina, & Antiquitates Patriæ. Unde tot *Hemmingii, *Palladii, *Resenii, *Brochmanni, *Rosencrantzii, *Wandalini*Wandalini]*Wandalini] A B, Vandalini C D *Wandalini] A B, Vandalini C D , *Brahæi, *Finckii, *Longomontani, *Dybvadii, *Langii, *Römeri, *Severini, *WormiiWormii]Wormii] B C D, Wornnii A Wormii] B C D, Wornnii A , *Bartholini, *Cragii, *VindingiiVindingii]Vindingii] A B, Windingii C D Vindingii] A B, Windingii C D , *Borrichii, *Noldii, *OstenfeldiiOstenfeldii]]Ostenfeldii]] B C D, Openfeldii A Ostenfeldii] B C D, Openfeldii A , *Venusini, *Hvitfeldii, *Stephanii, *Aagardi, *Petræi, *Jacobæi, Bangii, *Beringii, *Bordingii, *Rhumanni, *Arngrimi, *Torfæi,* aliialii]]alii]] A B, & alii C D alii] A B, & alii C D , inclyta satis & orbe literatoinclyta satis & orbe literato]inclyta satis & orbe literato] A B, inclyta & orbe literato satis C D inclyta satis & orbe literato] A B, inclyta & orbe literato satis C D decantata nomina. *Nec cassa magis & effœta est nostra ætas, quin adhuc proferant se mascula & haudquaquam spernenda ingenia. Sed taceo viventes, quorum modestia silentium mihi imponit. In studio scholastico, fateor, pauci apud nos magisterium adepti suntsunt]]sunt]] A B, sint C D sunt] A B, sint C D , cùm lege & consuetudine cautum sit, ne agros arcifinios, freta nostra & flumina limitanea transmittant difficiles nugæ. Theologia & sacra scriptura do|172centur absque jurgiis. Hæreses, quæ è fastu pædagogico vulgo nascuntur, aut nullæ sunt aut admodum raræ. Ipsum Reformationis opus, quod apud alias gentes tanto tumultu, tot urbium excidio ac tanta civium strage procedebat, heic *decenter & ordine peractum est. *Jurisprudentia nostra nativa ac simplex, respuit adscititia ornamenta, multitudinem fictorum terminorum, & ænigmata, quibus solvendis tot ac tantæ molis volumina alibi vix sufficiunt. *Medicorum apud nos venusta ac elegans est natio; immunis à circumforaneorum vitiis, quæ in fabulis Mollerii ridentur. Brevi, quicquid *ridiculos homines facit, difficilius heicfacit, difficilius heic]]facit, difficilius heic]] A B, facit difficilius, hoc C, facit, difficilius, hic D facit, difficilius heic] A B, facit difficilius, hoc C, facit, difficilius, hic D civitatem obtinet, quàm in plerisque aliis regnis ac rebuspublicis. Balatrones, mimi, histriones circumforaneimimi, histriones circumforanei]]mimi, histriones circumforanei]] A B, Mimi, Histriones, Circumforanei C D mimi, histriones circumforanei] A B, Mimi, Histriones, Circumforanei C D , si qui sint, omnes ferè advenæ sunt, acsunt, ac]]sunt, ac]] A B, sunt & C D sunt, ac] A B, sunt & C D temporarii cives.
Vitio à nonnullis vertitur literatis nostris, quod rarò scribant, rarò foras prodeuntes in Auctorum censum veniant. Hoc si vitium sit, fastui pædagogico è diametro adversatur. Namadversatur. Nam]adversatur. Nam] A, advisatur. Nam B, adversatur, nam C D adversatur. Nam] A, advisatur. Nam B, adversatur, nam C D scribendi pruritus virtus cardinalis est pædagogorum. At utinam in scribendo æquè parcæ essent aliæ gentes! Ità literis suus |173constaret honos, quas ob multitudinem scriptitantium vilescere videmus. Rarò scribunt Dani, quia rarò transcribunt. Et sanè (ut candidè tecum loquar,) si census ageretur librorum, qui alibi evulgantur, quiquequique]quique] A B D, quibus D quique] A B D, quibus D alendis potiùs ac ditandis plagiariis ac librariis, quàm utilitati reipublicæ literariæ scripti sunt, & scribuntur, vereor ne repetundarum damnarentur bibliopolæ unà cum auctoribus, ob extorta splendidis librorum titulis tributa, quæ publicis Civitatum oneribus sustinendis meliùs impenderentur. Vereor etiam, ne unà cum aliis sumtuariis legibus ferenda esset hæc: ne tot *annales VolusiVolusi]Volusi] A B, volusi D, voluti C Volusi] A B, volusi D, voluti C pellibus aureis & argenteis superbi, aut, ut ait Poëta, *cedro peruncti ambularent; sed ut juberentur, deposito sumtuoso habitu, cordyllascordyllas]cordyllas] A B, cordylas C D cordyllas] A B, cordylas C D madida tegere papyro, & thuris piperisque esse cucullipiperisque esse cuculli]]piperisque esse cuculli]] A B, piperisque cucullis C, piperisque fieri cuculli D piperisque esse cuculli] A B, piperisque cucullis C, piperisque fieri cuculli D . Est & alia, cur cesses mirari paucitatem apud nos scribentium, ratio, quam affert *Er. Vindingius Præfat. ad Acad. Hauniens. Integrum locum hic inseram, cùm liber forsitan tibi ignotus sit. Miraberis, (ait illustr. Vindingius,) pauciora hic recenseri scripta, quam pro numero, eruditione & ingeniis tot doctissimo|174rum virorum; verum paucitatem scribentium excusabit ratio typographicarum apud nos officinarum:officinarum:]officinarum:] A B, officinarum, C D officinarum:] A B, officinarum, C D in quibus nihil ferè editur, nisi quod Auctorum sumtibus constet;constet;]]constet;]] A B, constet, C, constat, D constet;] A B, constet, C, constat, D quos tamen facere, redituum aut rei domesticæ ratio sæpe prohibet: hincprohibet: hinc]prohibet: hinc] A B, prohibet. Hinc C D prohibet: hinc] A B, prohibet. Hinc C D fit, ut multa luce dignissima, magnaque industria elaborata scripta, vel *scombris ac thuri destinentur, vel *à tineis ac blattis consumantur. Vides hinchinc]]hinc]] A B, om. C D hinc] A B, om. C D doctos nos esse posse, licet non multa scribamus. Nos non minùs distinguendum putamus inter eruditos, ac (liceatliceat]]liceat]] A B, licet C D liceat] A B, licet C D & mihi vocabulo novo uti, tuo more,) scribaces, ac inter *Doctos & Doctores. Nam differt scribacitas *(sit venia voci,)(sit venia voci,)]](sit venia voci,)]] A B, om. C D (sit venia voci,)] A B, om. C D ab eruditione, ut *pileus doctoralis à Docto. *Alii multa scribunt; alii multum. Alii unum aliquid insigniter; *alii plurima mediocriter. Ità multum scripsere *Thucydides ac *ComineusComineus]Comineus] A B, Cominæus C D Comineus] A B, Cominæus C D ; multa verò *Varillas & *Gregorius Leti. Mireris & tu forsitan, per tot secula tres vel quatuor tantum exstitisse Historiæ Danicæ scriptores. Sed *ii sunt, quos optimæ notæ Historicis aliorum opponere possumus.possumus.]possumus.] A B, possumus; C D possumus.] A B, possumus; C D Historiam antiquam scripsit Saxo sub auspiciis Archiepiscopi Absa|175lonis, Herois; qui non minor vir fuit in Patria sua, quàm Thucydides Athenis, aut in Hispania Cardinalis *Ximenius. Historiam mediam ac recentiorem, quæ maximam partem ex Archivis Regiis desumpta est, composuit Cancellarius *Hvitfeldius; ex quo pleraque postea in Latina sua opera transcripsere *Pontanus & *Meursius. Historiæ Norvegicæ scribendæ quadraginta ferè annos insumsitinsumsit]]insumsit]] A B, insumpsit D, consumpsit C insumsit] A B, insumpsit D, consumpsit C *Thormodus Torfæus: & vix minori temporis spatio absolvi potuitabsolvi potuit]absolvi potuit] A B, potuit absolvi C D absolvi potuit] A B, potuit absolvi C D , cùm ex plurimis rarisque codicibus membranaceis, veteri lingua Norvegica & Islandica scriptis collatis cum aliarum gentium annalibus hausta sint omnia. Diceres forte, *Rempublicam Platonicam me hic fingere, ac non tam indolem hujus gentis, quàm imaginem bene compositæ societatis literariæ exhibere. At, dum à fastu scholastico populares vindico, ab omnibus aliis vitiis alienosalienos]alienos] A B, alienas C D alienos] A B, alienas C D non simul pronunciopronuncio]pronuncio] A B, pronuntio C D pronuncio] A B, pronuntio C D . Nam si tu vera huic genti insita vitia insectatus fuisses, propugnatorem me non habuisset Dania literata. Italiterata. Ita]literata. Ita] A B, literata, ita C D literata. Ita] A B, literata, ita C D enim amo Patriam, ut simul judicem. *Unaquæque gens suos patitur manes. Sed vitiorum, quibus Dani laborant, conspectum dare non est |176hujus loci; cùm sufficiat hic labem, quam immerenti populo affricuit iniquus Censor, quodammodo abstersisse.
Videris mihi, Vir fortissime, dum *bella è bellis seris, *vestigia premere litigatorum eorum, qui ad edictum Prætoris venientes, nunquam è foro discedunt, *nisi ex una lite plures fecerint; aut equites effingere errantes, qui non contenti vicinas gentes bello lacessivisse, vires etiam remotissimarum experiri gestiunt. Pro nihilo ducis Rhodanum Rhenumque fama nominis tui conjunxisse: parum tibi est, diu latèque in Gallia, Germania & Batavia bella gessisse, eo plerumque Marte, *qui *hebetare ac retundere aculeos solet. Freta etiam Balthica trajicienda sunt; bello provocanda est Dania; genti pacificæ &genti pacificæ &]genti pacificæ &] A B, Genti, C D genti pacificæ &] A B, Genti, C D ab omni fastu pædagogico immuni affingenda sunt vitia, quæ in te impotenterimpotenter]impotenter] A B D, impotentes C impotenter] A B D, impotentes C dominari ipsi populares tui non semel notarunt.
*Quis tulerit *Gracchos de seditione querentes?querentes?]querentes?] A B, querentes! C D querentes?] A B, querentes! C D
Qui enim totum ferè vitæ tempus bellis grammaticalibus insumit, quique ad exemplum *Equitis Hispanici totius orbis literati Heroës bello infestat, ut placeat |177Dulcineæ suæ, sive Grammaticæ, & eodem tempore contra fastum pædagogicum declamat, parum mihi differre videtur ab ebrioso, qui ebrietatem insectatur, aut ab adultero qui lupanarialupanaria]lupanaria] A B, lupunaria C D lupanaria] A B, lupunaria C D destruit. Denique qui *in mendis librariorum totius orbis corrigendis somnum ac vigiliassomnum ac vigilias]]somnum ac vigilias]] A B, somnum vigilias C, somnum, vigilias D somnum ac vigilias] A B, somnum vigilias C, somnum, vigilias D ponit, & de mendis animi tollendis ne cogitat quidem aut somniat, exscribere videtur mores eorum, *qui munditiarum præposterè studiosi, plateas quavis hora solicitèsolicitè]solicitè] A, solicite B, sollicite C, sollicitè D solicitè] A, solicite B, sollicite C, sollicitè D lavant, illotis verò ac piceatispiceatis]piceatis] A B D, pileatis C piceatis] A B D, pileatis C manibus è *communi patina cibum capiunt. Videris denique ob id solum scribere, ut hostem tibi acquiras; nam ubicunque terrarum semina spargis:
*Crescit seges clypeata virûmvirûm]]virûm]] A B, virorum C D virûm] A B, virorum C D .
Nec *tot circa te jactis fulminibus ambustus, impetum caloremque perdis. An verò ultro bella intulisti, an illata tantum propulsasti, fateor me ignorare: nam pauci apud nos rerum Burmannicarum adeò studiosi sunt, ut ista discernere queant. Mihi autem Deus hæc otia non fecitfecit]fecit] A B D, ferit C fecit] A B D, ferit C . Et si vel maximè explorata essent omnia, judicium tamen suspenderem, cùm in gratiam litigantium forum heic agere nimis molestum foret. Scio |178ardorem istumistum]istum] A B D, istam C istum] A B D, istam C bellandi se ipsum propellere, ac difficile esse ut modum teneat. Quocirca tantum abestabest]abest] abesl A abest] abesl A , ut censorem vel patruum heic agam; quin,agam; quin,]]agam; quin,]] A B, agam, quin C D; agam: quin Kragelund agam; quin,] A B, agam, quin C D; agam: quin Kragelund ne *à bellatorio quidem scribendi genere te dehorter, moneo saltem, ne pergas laudare. Namlaudare. Nam]laudare. Nam] A B, laudare, nam C, laudare, nam, D laudare. Nam] A B, laudare, nam C, laudare, nam, D quam infelix laudator es, laudatio Joannis Rhodii evincit. Moneo denique etiam, ut, si à bellis grammaticalibus forte detur vacatiovacatio]]vacatio]] C D, vocatio A B; vocatio SS vacatio] C D, vocatio A B; vocatio SS , ad studium geographicum paulisper deflectas, ne in similes errores recidas; ne Gallos ob contumaciam, Anglos ob timiditatem, Germanos ob sordidam avaritiam, Hispanos ob levitatem, Italos ob prodigalitatem, quemadmodum Danos ob fastum pædagogicum, in jus per errorem voces. Vale, Vir eruditissime, & cogita pio me munere functum esse, si quid acerbius dictum videatur. HauniæHauniæ]Hauniæ] A B, Hafniæ C D Hauniæ] A B, Hafniæ C D prid. Cal. Februar. Ann. MDCCXXVIIMDCCXXVII]MDCCXXVII] A, M DCC XXXVII C D MDCCXXVII] A, M DCC XXXVII C D .
 
 
 
xxx
xxx